ఎమర్జెన్సీ సమయంలో అంతగా తెలియని ఎపిసోడ్ లో మాజీ ప్రధాని ఇందిరాగాంధీ తన తీవ్ర విమర్శకుడు, దేశవ్యాప్త ఎమర్జెన్సీ వ్యతిరేక ఉద్యమ నాయకుడు జయప్రకాశ్ నారాయణ్ చికిత్స కోసం రహస్యంగా రూ.90,000 ఇచ్చారు. అయితే, ఆ డబ్బును నారాయణ్ తిరస్కరించారు. ఈ విషయాన్ని ఇటీవల మార్కెట్లోకి వచ్చిన ఒక కొత్త పుస్తకం వెల్లడించింది.

కిడ్నీ ఫెయిల్యూర్

ఎమర్జెన్సీ సమయంలో కస్టడీలో ఉన్న జేపీ ఆరోగ్యం క్షీణించింది. ఆయన రెండు మూత్రపిండాలు ఫెయిల్ అయ్యాయి. జీవిత కాలం ఆయన తన ప్రాణాలను కాపాడే పోర్టబుల్ డయాలసిస్ యంత్రం తోడు తీసుకువెళ్లాల్సిన అవసరం ఏర్పడింది. ఆ సమయంలోనే ఇందిరా గాంధీ ఆ డబ్బును జేపీ చికిత్స కోసం పంపించారు.

1975 జూన్ 26న అరెస్ట్

ఎమర్జెన్సీ ప్రకటించిన కొద్ది గంటల్లోనే 1975 జూన్ 26న జయప్రకాశ్ నారాయణ్ ను అరెస్ట్ చేశారు. చండీగఢ్ లో ఐదు నెలల పాటు ఆయన కస్టడీలో గడిపారు. అదే ఏడాది నవంబర్ లో 30 రోజుల పెరోల్ పై విడుదలయ్యారు. సుగత శ్రీనివాసరాజు రాసిన “ది కాన్సైన్స్ నెట్వర్క్: ఎ క్రానికల్ ఆఫ్ రెసిస్టెన్స్ టు ఎ డిక్టేటర్ షిప్ (The Conscience Network: A Chronicle of Resistance to a Dictatorship)” ప్రకారం, కస్టడీలో ఉన్న సమయంలో మూత్రపిండాల వైఫల్యం ఉన్నట్లు నిర్ధారణ అయింది. జీవించడానికి జీవితకాల డయాలసిస్ అవసరం. కొద్ది కాలంలోనే ఆయన చికిత్సకు అయ్యే ఖర్చు, రెగ్యులర్ గా డయాలసిస్ చేయించడం ఆందోళన కలిగించే అంశంగా మారింది.

పోర్టబుల్ డయాలిసిస్ యంత్రం

‘‘క్రమం తప్పకుండా ఆసుపత్రికి వెళ్లడం కంటే పోర్టబుల్ డయలైజర్ యంత్రం బాగా పనిచేస్తుందని నిర్ణయించారు. ప్రభుత్వ సహాయాన్ని అంగీకరించకూడదని కూడా నిర్ణయించారు. అందువల్ల, అతని అభిమానులు డయాలసిస్ కోసం డబ్బు సేకరించడం ప్రారంభించారు’’ అని పుస్తకం పేర్కొంది. ఆయన ఆరోగ్య పరిస్థితిపై వార్తలు వ్యాపించడంతో దేశవిదేశాల్లోని మద్దతుదారులు భారీగా తరలివచ్చారు. ఖరీదైన ఆ డయాలసిస్ యంత్రానికి నిధులు సమకూర్చేందుకు ప్రజల్లో ఒక్కొక్కరి నుంచి రూ.1 వసూలు చేయాలనేది ప్రణాళిక. అయినప్పటికీ పురోగతి మందకొడిగా సాగింది.

ఇందిరాగాంధీ విరాళం

ఆ సమయంలో ఈ ప్రయత్నం గురించి తెలుసుకున్న ఇందిరాగాంధీ తన వంతు సాయంగా భారీ మొత్తంతో కూడిన చెక్కును పంపించారు. అయితే ఎమర్జెన్సీకి కొన్ని వారాల ముందు అమెరికాలో ఏర్పాటైన డయాస్పోరా నేతృత్వంలోని సంస్థ ‘ఇండియన్స్ ఫర్ డెమోక్రసీ (ఐఎఫ్ డీ)’ ఇందిరాగాంధీ విరాళం వార్తతో దిగ్భ్రాంతికి గురైంది. ఈ నిధులను సేకరిస్తున్న గాంధీ పీస్ ఫౌండేషన్ కు చెందిన రాధాకృష్ణను ఆ డబ్బును తిరిగి ఇవ్వాలని కోరారు.

అభిమానులు నిరాశ చెందుతారని..

‘‘ఆ చెక్కును స్వీకరిస్తే జేపీ అభిమానులను తీవ్రంగా నిరాశ చెందుతారని నేను తెలియజేశాను. ఇందిరాగాంధీ పంపించిన చెక్కును తిరిగి ఇవ్వాలని జేపీని కోరాం. అది పూర్తిగా మా జోక్యంతోనే తిరిగి ఇవ్వడం జరిగింది. ప్రజలు ప్రభుత్వానికి భయపడటం వల్ల భారతదేశంలో విరాళాలు ఎక్కువగా రాలేదనేది వాస్తవం” అని ఐఎఫ్డీ సభ్యుడు ఆనంద్ కుమార్ గుర్తు చేసుకున్నారు. ఇందిరాగాంధీ పంపించిన చెక్కును తిరిగివ్వడం వల్ల చోటు చేసుకున్న లోటు మొత్తాన్ని వసూలు చేస్తామని తమ సంస్థ ప్రతిజ్ఞ చేసిందని ఆనంద్ కుమార్ చెప్పారు.

ఇందిరా గాంధీకి జేపీ లేఖ

నారాయణ్ కోసం పోర్టబుల్ డయాలసిస్ యంత్రం కొనుగోలు మరియు నిర్వహణ కోసం ఐఎఫ్డీ రూ .5 లక్షలు (ఆ సమయంలో సుమారు 65,000 డాలర్లు) సేకరించాలని గ్లోబల్ అప్పీల్ ను ప్రారంభించింది. విజయవంతంగా ఆ మొత్తాన్ని సేకరించింది. జూన్ 11, 1976 న జెపి రాసిన ఒక లేఖను ఇందిరా గాంధీ చేసిన విరాళాన్ని తిరస్కరించడంలోని “సాంకేతిక అంశాలను” ఉటంకిస్తూ సుగత శ్రీనివాసరాజు రాసిన పుస్తకంలో ప్రచురించారు. “… ఆ డబ్బు ప్రధానమంత్రి సహాయ నిధి నుంచి వస్తుందని తెలియకుండానే అంగీకారం తెలిపాను. అది మీ పర్సనల్ ఎకౌంట్ నుంచి వస్తుందని నేను తేలిగ్గా తీసుకున్నాను. నా వంతుగా కొంచెం ఆలోచించి ఉంటే మీరు వ్యక్తిగతంగా ఇంత పెద్ద మొత్తాన్ని విరాళంగా ఇవ్వడం సాధ్యం కాదని తేలిపోయేది. ఏదేమైనా, మీ నిధి నుండి కంట్రిబ్యూషన్ అందక ముందే, విజ్ఞప్తికి ప్రతిస్పందనగా ప్రజల నుండి మూడు లక్షల రూపాయలకు పైగా వసూలు చేయబడింది. మీరు నన్ను తప్పుగా అర్థం చేసుకోరని, నన్ను కృతజ్ఞత లేనివాడిగా, దురుసుగా భావించరని నేను మనస్ఫూర్తిగా ఆశిస్తున్నాను. నా ఆరోగ్యం పట్ల మీరు చూపిన శ్రద్ధకు కృతజ్ఞుడను’ అని ఆ లేఖలో జేపీ పేర్కొన్నారు.

నేడే పుస్తకం విడుదల

ఎమర్జెన్సీకి 50 ఏళ్లు పూర్తవడాన్ని పురస్కరించుకుని బుధవారం అధికారికంగా సుగత శ్రీనివాసరాజు రాసిన “ది కాన్సైన్స్ నెట్వర్క్: ఎ క్రానికల్ ఆఫ్ రెసిస్టెన్స్ టు ఎ డిక్టేటర్ షిప్ (The Conscience Network: A Chronicle of Resistance to a Dictatorship)” పుస్తకం విడుదల కానుంది. పెంగ్విన్ రాండమ్ హౌస్ ఇండియా ప్రచురించిన ఈ పుస్తకం ధర రూ.1,299. ఇది ఆన్లైన్, ఆఫ్లైన్ స్టోర్లలో అందుబాటులో ఉంది. 1975 జూన్ 25న ఇందిరాగాంధీ ఆలిండియా రేడియో ప్రసారంలో ఎమర్జెన్సీ విధిస్తున్నట్లు ప్రకటించారు. దీనిని 1977 మార్చి 21న ఎత్తివేశారు.